Ostatnimi czasy przeżywamy coś w rodzaju społecznej fascynacji kryminalistyką. Z napięciem oglądamy kolejne odcinki amerykańskich serialów typu CSI i uporczywie poszukujemy książek, które przedstawiają coraz to bardziej wyszukane metody prowadzenia ekspertyzy kryminalnej. Być może w którymś z przeczytanych przez Was thrillerów medycznych spotkaliście się już z pojęciem odontologii. Jeśli jednak nie wiecie zbyt wiele na temat roli zębów w identyfikacji zwłok, to książka Pauliny Polak pt.: "Odontologia w ekspertyzie kryminalistycznej" będzie dla Was znakomitym wprowadzeniem do świata, w którym każdy ślad może być potencjalnym dowodem zbrodni.

Autorka niniejszej publikacji jest absolwentką Wydziała Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, a jej zainteresowania oscylują wokół tematów związanych z prawem karnym oraz kryminalistyką i kryminologią. Dowodem na to jest fakt, że "Odontologia w ekspertyzie kryminalistycznej" była pierwotnie pracą magisterską napisaną pod kierunkiem prof. dr. hab. Tadeusza Tomaszewskiego. Książka miała z założenia stanowić vademecum odontologii kryminalistycznej i tym samym dać początek dalszym badaniom w tej raczkującej dopiero w Polsce dziedzinie. Czy autorce udało się osiągnąć zamierzony cel? Myślę, że zrealizowała go niemal w stu procentach.

Książka, której okładkę stanowi zdjęcie rentgenowskie uzębienia, wprowadza czytelników w arkana kolejnych działań podejmowanych, by ustalić przyczynę zgonu hipotetycznej ofiary. Poznamy więc definicję ekspertyzy kryminalistycznej, metody badań biegłego sądowego oraz zawartość wzorcowej opinii wystawianej przez tegoż jegomościa. Potem sprawnie przejdziemy do budowy i składu chemicznego zęba. Po drodze porównamy różne diagramy zębowe i dowiemy się, na czym polega obco brzmiąca technika Keisera-Nielsena. A kiedy posiądziemy już podstawową wiedzę, autorka otworzy przed nami królestwo śladów odontoskopijnych. Przekonamy się, że każde ugryzienie pozostawia niezwykle cenny ślad, który może być przełomem w najbardziej skomplikowanym śledztwie. Przeczytamy również o wielu autentycznych zbrodniach, w których odciski zębów lub pozostałości uzębienia ofiary były jedynymi dowodami pozostawionymi przez mordercę na miejscu zdarzenia. Dzięki zamieszczonemu na końcu aneksowi, będziemy mieli nawet szansę zobaczyć, jak wyglądają badania empiryczne rozpuszczalności zebów w różnego typu kwasach. Czy jeszcze macie wątpliwości, co do rzetelności powyższej książki?

Moim ulubionym rozdziałem "Odontologii..." jest krótka historia narodzin tej nauki. Autorka wprost urzekła mnie najsłynniejszą anegdotą związaną z genezą pierwszych śladów zębów. Oto Adam (tak, ten z rajskiego ogrodu) odgryzając kawałek biblijnego jabłka, stał się pierwszym zbrodniarzem złapanym na "gorącym uczynku". A potem poszło już lawinowo i nawet Sowieci wkraczający do Berlina nie omieszkali sprawdzić uzębienia Führera, by jednoznacznie przekonać się o samobójczej śmierci wodza Trzeciej Rzeszy. Aż w końcu ludzie odkryli, że dzięki uzębieniu można identyfikować ofiary masowych kataklizmów. Przed przeczytaniem tej książki nie miałam pojęcia, że to właśnie po zębach rozpoznawano ofiary ataku terrorystycznego z 11 września 2001 roku, czy zabitych na skutek huraganu Katrina w Nowym Orleanie. Ba, nawet w Polsce wielokrotnie z powodzeniem stosowano tego typu metody identyfikacyjne.

Tych przytoczonych tutaj ciekawostek jest w tej niewielkiej publikacji znacznie więcej i to one ostatecznie przekonały mnie, że książka Pauliny Polak rzeczywiście stanowi novum na tle polskiej literatury specjalistycznej i wypełnia istniejącą od dawna lukę w dziedzinie odontologii kryminalistycznej. Z czystym sumieniem mogę polecić ją nie tylko studentom prawa, medycyny sądowej i stomatologii, ale również wszystkim tym, którzy interesują się kryminalistyką i mają ochotę podeprzeć swoją wiedzę solidnym, naukowym opracowaniem podejmującym tak arcyciekawą tematykę.